Persbericht

LOOPBAANKANSEN VAN 55-PLUSSERS WORDEN ONDERSCHAT

TNO-ONDERZOEK NAAR 2-BAANSWEGEN UIT DE IMPASSE OP DE VERGRIJZENDE ARBEIDSMARKT

Oudere werknemers wisselen weinig van baan, maar hebben wel steeds vaker twee banen. In 10 jaar is dit aantal zelfs verdubbeld. Ook vaker dan hun jongere collega’s, zoeken deze oudere ‘multi-jobbers’ in hun combinatie van banen een meer ideale afwisseling in taken en contacten. Of ze zien het als een geleidelijke overgang naar een baan waarin ze langer willen en kunnen blijven doorwerken. Meerjarig TNO-onderzoek toont dat hebben van ‘een baan ernaast’ een kansrijke loopbaanroute op latere leeftijd is – zonder het daarbij geheel opgeven van opgebouwde zekerheden.

In een gestaag vergrijzende arbeidsmarkt ondermijnt de geringe vrijwillige arbeidsmobiliteit van oudere werknemers de flexibiliteit van de arbeidsmarkt. Met de leeftijd loopt het aandeel werknemers in Nederland met een vast contract op, terwijl de baan-baanmobiliteit verder afneemt (zie grafiek hieronder). Oudere werknemers lijken stil te staan, terwijl de beroepsbevolking nog wel even doorgaat met vergrijzen.

EMPLOYABILITY-IMPASSE
De arbeidsmarkt van oudere werknemers stevent zo af op een ‘employability-impasse’. Werkenden schatten in dat niet bewegen meer loont dan het werk maken van een andere baan. Kritiek is dat het aandeel 55-plussers met een vast contract dat zich toch zorgen maakt over baanbehoud groter is dan het aandeel dat nog vertrouwen heeft in het vinden van nieuwe baan bij een andere werkgever (zie grafiek hierboven). Zo wordt vrijwillige baan-baanmobiliteit wel een noodzakelijke, maar tegelijk een risicovolle keuze en voor oudere werknemers een bijna onbegaanbare weg. Toch is er ook goed nieuws. Er is mogelijk een passende weg uit deze impasse op de vergrijzende arbeidsmarkt. Een 2-baansweg.

2-BAANS WEG
TNO doet sinds 2010 onderzoek naar de kansen en keerzijdes van ‘multi-jobbing’, ofwel het combineren van twee of meer banen. Een van de recente conclusies is dat vooral het gaan combineren van een hoofdbaan in loondienst met een eigen bedrijf goed past bij de wensen van vooral de oudere werknemer. CBS-cijfers tonen een stijging in het aandeel 55-plussers op een vast contract met ook ‘een baan ernaast’. Ongeveer 53 duizend 55-plussers hebben reeds twee banen, waarbij de groei vooral zit in een 2e baan als zelfstandige (zie grafiek hieronder). Uit een TNO-publicatie die deze maand verscheen in Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken (‘Multi-jobbing als employability strategie’) blijkt dit vaak een zeer bewuste employability-strategie van oudere werknemers te zijn.


AANTREKKINGSKRACHT
In het onderzoek zijn 20 ‘multi-jobbers’ van 45 jaar en ouder uitgebreid geïnterviewd. Bewust is gezocht naar tien multi-jobbers met twee banen in loondienst en tien ‘hybride’ multi-jobbers met naast hun hoofdbaan en eigen onderneming (zie de tabel hieronder voor de combinaties die men maakt). Een baan ernaast blijkt voor sommigen een tijdelijke financiële noodsituatie, terwijl het voor anderen juist de ideale situatie of een overgangssituatie is. Dit correspondeert met het landelijke beeld van de hoofdredenen voor meerdere banen. Vooral voor de afwisseling en voor de (toekomst)zekerheid kiezen 55-plussers een 2e baan als zelfstandige. Financiële noodzaak is ook een belangrijke reden voor een 2e baan, maar vaker wanneer de hoofdbaan op flexibel contract is (zie grafiek hierboven). De aantrekkingskracht van meerdere banen zit volgens de oudere multi-jobbers in het kunnen professionaliseren van een hobby, er voor de afwisseling iets heel anders naast gaan doen of alvast voorsorteren op een nieuwe loopbaanstap in een eigen bedrijf dat ook na de pensioengerechtigde leeftijd kan worden voortgezet.


COMBINATIE HOOFDBAAN 2e BAAN
Loondienst/Loondienst Gastouder NSO Verzorgende IG
Loondienst/Loondienst Administratief medewerker Barkeeper
Loondienst/Loondienst Jeugdarts Jeugdarts
Loondienst/Loondienst Electronicaverkoper Ontwikkelaar soft/hardware
Loondienst/Loondienst Instellingskok Activiteitenbegeleider zorg
Loondienst/Loondienst Klassenassistent Postsorteerder
Loondienst/Loondienst Familievertrouwenspersoon Familievertrouwenspersoon
Loondienst/Loondienst Cateringmedewerker Postsorteerder/bezorger
Loondienst/Loondienst Postsorteerder en –bezorger Postsorteerder
Loondienst/Loondienst Technisch beheerder Technisch klussenier
Loondienst/Zzp Lerares handvaardigheid Grafisch ontwerper
Loondienst/Zzp Coördinator financiële zaken Gewichtsconsulent
Loondienst/Zzp Apothekersassistent Dementieconsulent
Loondienst/Zzp Treinmanager/conducteur Masseur
Loondienst/Zzp Ziekenverzorgende Zorgdienstverlener aan huis
Loondienst/Zzp Teamleider business intel Trainer mindmapping
Loondienst/Zzp Luitenant-kolonel Intel/security consultant
Loondienst/Zzp Hoofd winkel Begeleiding met hulphond
Loondienst/Zzp Treinsteward Duivensportwinkelier
Loondienst/Zzp Financ.-adm. dienstverlener Financ.-adm. dienstverlener


GEDEELTELIJKE EN GELEIDELIJKE MOBILITEIT
In de interviews kon verder worden ingegaan op de vraag waarom oudere werknemers niet geheel van één baan naar één nieuwe baan gaan. Wat drijft hen juist te combineren al dan niet ernaast als zzp’er te starten? De opgebouwde zekerheden zijn hierbij de hoofdreden om de hoofdbaan te behouden. Dat zijn zowel de baan- en inkomenszekerheid, de pensioenopbouw als de verzekering tegen arbeidsongeschiktheid. Dat geeft men niet zomaar op. En toch heeft men met een baan ernaast een vorm gevonden voor gedeeltelijke of geleidelijke mobiliteit naar een andere baan. De multi-jobbers weten vaak op eigen initiatief de ‘gouden’ ketenen van het vaste contract te doorbreken door gedeeltelijk of geleidelijk hun baan los laten. Eerder TNO-onderzoek toonde reeds dat in geval van het zoeken naar meer afwisseling of ontwikkeling, multi-jobbing eerder positieve dan negatieve gevolgen heeft voor de gezondheid en tevredenheid van de multi-jobber.

IDEETJE: DOORSTART-UPS
Het TNO-onderzoek toont dat een 2-baans loopbaanroute veelal aansluit bij de wensen van oudere werknemers. Vooral de combinatie met een baan als zzp’er biedt de gewenste ruimte om eens heel anders te werken, zonder meteen alle financiële zekerheden op te geven. Het is daarmee een meer zekere vorm van flexibiliteit waarvoor Nederland, in vergelijking met de rest van Europa, een unieke parttime infrastructuur heeft liggen. Eén van de wegen uit de employability-impasse in vergrijzende organisaties kan liggen in het gedeeltelijk of geleidelijk stimuleren van “doorstart-ups”. Hierbij kunnen oudere werknemers in de vorm van een start-up een doorstart maken in een nieuwe en passende loopbaan tot aan of na de pensioengerechtigde leeftijd. Laat de bestaande ontziemaatregelen los ten behoeve van tijd en financiën voor een actieve doorstart in een tweede baan als ondernemer. Dit is geen wild plan, want ruim twintigduizend 55-plussers in vast dienstverband maken hier al werk van.
 


Meer lezen over het meerjarig TNO-onderzoek naar multi-jobbing?

– Lees over Job Engineering (TNO)
– Lees over Gedeeld werkgeverschap (2010)
– Lees over Meerdere banen: noodzaak of uitdaging (2011)
– Lees over Redenen voor meerdere banen (2013)
– Lees over Combinatiebanen en duurzame inzetbaarheid (2013)
– Lees over Multi-jobbing profielen en effecten (2015)